-
1 аяк атлар хәл калмау
-
2 базары калмау
= базар ы төшү теря́ть и́миджаның базары калмады — он уже́ совсе́м потеря́л и́мидж
-
3 исе дә калмау
и ду́ху нет; и в поми́не нет -
4 кадер калмау
-
5 кот калмау
испуга́ться, перепуга́ться -
6 көч калмау
см. көч бетү -
7 күз калмау
-
8 рәт-чират калмау
-
9 хәл калмау
= хәл бетү -
10 эзе дә калмау
1) и следа́ (следо́в) нет2) как руко́й сня́ло -
11 ялыныч калмау
не нужда́ться (в ком-л.; чём-л.) -
12 җеп
сущ.1) нить, ни́тка, ни́тки; пря́жа || ни́тяный, ни́точныйефәк җеп — шёлковая ни́тка
каткан (бөтерелгән) җеп — кручёная (сучёная) ни́тка; пря́жа
кәтүк җебе — кату́шечные ни́тки
йон җебе — шерстяна́я пря́жа, шерстяны́е ни́тки
җитен җебе — льняна́я пря́жа
җеп саплау — вдева́ть ни́тку (в иго́лку)
••җеп нечкә урыннан өзелә — посл. где то́нко, там и рвётся
2) диал. шнур пло́тницкий ( для отбивки прямой линии)җеп сугу — отби́ть пряму́ю ли́нию (шнуро́м)
җеп белән суккан кебек — как проби́тый шнуро́м; соверше́нно прямо́й
3) перен. у́зыдуслык җепләре — у́зы дру́жбы
никах җепләре — бра́чные у́зы
4) перен. нитьфикер җебе — нить мы́сли
тормыш җебе — нить жи́зни
тарих җебе — нить исто́рии
5) диал. верёвка, бечёвка, шнурҗеп белән бәйләү — связа́ть верёвкой
•- җеп ашы
- җеп кату
- җеп озату
- җеп суалчан
- җеп ураучы
- җеп эрләү
- җеп эрләү машинасы
- җеп эрләүче
- җепкә тезү••җебен бөртекләп — до мельча́йших подро́бностей, доскона́льно
җеп калынлыгында — о́чень то́нкий, как ни́тка, то́нкий-прето́нкий, тоню́сенький
җеп очы — концы́ (чего-л.), ключ (к разгадке чего-л.), суть де́ла, секре́т
җеп очын кулда тоту — держа́ть концы́ (чего-л.) в свои́х рука́х; име́ть на рука́х ули́ку
җеп очын табу — схвати́ть суть (дела и т. п.)
җеп очын югалту (җеп очын җую) — потеря́ть нить ( разговора)
җеп очын яшерү (җеп очын күрсәтмәү) — пря́тать концы́
җеп өзәрлек тә хәл калмау (җеп өзәрлек тә көч калмау; җеп өзәрлек тә дәрман калмау) — обесси́леть
-
13 аяк
I сущ.1) нога́, но́ги (у человека, некот. животных и птиц); ла́па, ла́пы ( у крупных хищников); (кечкенә, нечкә) но́жка (у ребёнка, грибов, рюмки); ла́пка (у кошки, тетерева) || ножно́й (тормоз, насос), для ног (рычаг управления, педали)аякта басып тору — стоя́ть на нога́х
аягы чебиләгән — у него́ цы́пки на нога́х
аяк арган — но́ги уста́ли, уста́лость в нога́х
аяк бармаклары — па́льцы ног ( на ногах); ( у хищника) па́льцы лап (на ла́пах)
аяк кымырҗу — зуд в нога́х
аякны кузгатып кую — дви́нуть (пошевели́ть) ного́й (нога́ми)
аякка кияргә юк — не́чего наде́ть на́ ноги; не́чего обу́ть
балаларның аягына алу — купи́ть де́тям на́ ноги; купи́ть де́тям о́бувь
арт аякларына басу — встать на за́дние ла́пы ( о медведе)
аяк богавы — ножны́е кандалы́
аягың ләпелдәмәсә, авызың чәпелдәмәс фольк. — не поша́ркаешь нога́ми, не поча́вкаешь губа́ми; нога́ми не подви́гаешь, ртом не зача́вкаешь
2) но́жка (стола, табуретки), разно́жка; нога́ (крана, экскаватора, буровой установки)урындыкның бер аягы селкенә — но́жка у сту́ла шата́ется
3) в функ. сказ.; разг.а) аяктакөне буе аякта — це́лый день на нога́х
бабай хәзергә аякта әле — де́душка пока́ хо́дит
•- аягы белән колачлау
- аягы белән кочу
- аягына су төшерү
- аягына су төшү
- аяк аксау
- аяк башы
- аяк бөкләп
- аяк йоны
- аяк йөзе
- аяк киеме
- аяк киендерү
- аякка кию
- аякка киенү
- аяк кию
- аяк киенү
- аяк куя торган
- аяк машинасы
- аяк очы
- аяк очында
- аяк салмыйча
- аякны салмыйча
- аяктан салмыйча
- аяк табаны
- аяк таю
- аяк чишендерү
- аяк чишенү••аягы авыр — см. авыр аяклы
аягы керсә, башы кермәгән (башы керсә, аягы кермәгән) — ещё поступи́ть (офо́рмиться, зачи́слить, прийти́) не успе́л; бе́з году неде́ля (как появи́лся) ( работает в новом коллективе)
аягы (аякка) таза (нык) — на́ ногу кре́пкий (кре́пок)
аягы тик тормый — но́ги не стоя́т на ме́сте (у кого-л.); ≈≈ не стои́тся на ме́сте (кому-л.)
аягына сыер басмаган — прост. ли́ха не хвати́л (хлеба́л, ню́хал, испыта́л, отве́дал), го́ря ещё не знал (ве́дал, отве́дал, вида́л); ещё не зна́ет, почём фунт ли́ха; мо́лодо да зе́лено
аягың төкле булсын! — да бу́дет счастли́вым (све́тлым, сча́стьем), к сча́стью твой прихо́д (прие́зд, возвраще́ние, вход в но́вую семью́, посеще́ние, поселе́ние)! входи́ со счастли́выми нога́ми, ступи́ счастли́вой ного́й; пусть твой прихо́д принесёт сча́стье (бу́дет к сча́стью, к ра́дости)
аяк арасында буталу (буталып йөрү, чуалу) — в разн. знач. пу́таться ме́жду ног (нога́ми)
аяк асты итү (ясау); аяк астына әйләндерү — проходны́м дворо́м сде́лать ( лестничную площадку в большом доме); в проходно́й двор превраща́ть/преврати́ть, обраща́ть/обрати́ть; зата́птывать/затопта́ть (газон, садик)
аяк астына егылу — см. аякка егылу
аяк астына палас (келәм) җәю (түшәү) — путь (доро́гу, доро́жку) ковро́м выстила́ть (вы́стлать, устила́ть/устла́ть); путь кра́сной доро́жкой выстила́ть
аяк астына ташлау — см. аяк астына салу 3)
аяк астында (аунап) ятмый — под нога́ми не валя́ется, на у́лице (доро́ге, полу́) не валя́ется
аяк астында буталу (буталып йөрү, чуалу) — в нога́х пу́таться, под нога́ми пу́таться (меша́ться)
аяк астында туфрак булырга тору (әзер булу) — гото́в стать пра́хом (пыли́нкой) ( под чьими) стопа́ми (нога́ми); гото́в (согла́сен) но́ги мыть ( кому)
аяк атлаган саен — см. адым саен
аяк атлар (басар) җир (урын) юк (калмаган) — ша́гу не сде́лаешь (шагнёшь, сту́пишь), ша́гу нельзя́ (невозмо́жно, не́где) сде́лать
аяк басмаган — ( чья) нога́ не ступа́ла (ступи́ла); де́вственный ( лес)
аяк белән эшләү (язу, ремонтлау) — прост. ле́вой ного́й де́лать (выполня́ть, кра́сить, писа́ть, ремонти́ровать); де́лать спустя́ рукава́
аяк бетереп йөрү (бару, килү) — см. аяк ите ашатып йөрү
аяк бетү — см. аяктан калу 2)
аяк калмас — но́ги не отни́мутся (отва́лятся; отпаду́т)
аяк (аяклар) калмау — см. аяктан калу 2)
аяк киеме туздыру — ирон.; шутл. (понапра́сну, зря, без то́лку) о́бувь сна́шивать (сноси́ть, ста́птывать/стопта́ть, изна́шивать/износи́ть, сбива́ть/сбить, бить); бесполе́зная (бестолко́вая, никчёмная) ходьба́ (хожде́ние)
аяк кыздыру (кыздырып йөрү) — промина́ть/промя́ть (жеребца, собаку); де́лать/сде́лать проми́нку ( лошади); проми́нка
аяк кыскарту — прост. но́ги (но́жки) укора́чивать/укороти́ть ( кому) прост.
аяк кычыту — см. аяксу
аяк очына (очы белән генә) басып — на цы́почках (носо́чках, носка́х)
аяк сузу — прост. но́ги (но́жки) протя́гивать (протяну́ть, вы́тянуть, отки́дывать/отки́нуть) прост. ( чаще о животных); (о мелких животных, птицах) но́жки (ла́пки) кве́рху прост.; дух испуска́ть/испусти́ть прост.
аяк талдырып (әрәм итеп) йөрү (бару, килү) — см. аяк ите ашатып йөрү
аяк тартмый (бармый) — но́ги не иду́т (несу́т); не тя́нет (не хо́чется, не охо́та) идти́ (пойти́, ходи́ть/сходи́ть) безл. ( куда)
аяк терәп каршы тору — встава́ть/встать на дыбы́
аяк тибү — ( в гневе) ного́й (нога́ми) то́пать (зато́пать, то́пнуть, прито́пнуть); ( на такт музыки) нога́ми (ного́й) прито́пывать (то́пать)
аяк тигән җиргә тия, тимәгән җиргә тими (юк) — см. аяк җиргә дә тимәү
аяк тыну — см. аяк басылу
аяк урынына тояк — взаме́н; как-ника́к заме́на (кака́я ни на есть, хоть кака́я-то); хоть кака́я-нибудь, да заме́на; ( о человеке) Ива́н ли, Си́дор ли, как-ника́к заме́на
аяк үзеңнеке түгел (кебек) — но́ги (но́жки) (как, бу́дто, сло́вно, то́чно) чужи́е (не свои́); ног (под собо́й) не чу́ешь (чу́вствуешь)
аяк эштән чыгу — см. аяктан калу
аяк яздыру — см. яраландыру
аяк ялгыштыру (саташтыру, бутау) — с ноги́ сбива́ться/сби́ться
аякка аяк куеп — нога́ на́ ногу ( усесться полукругом на траве)
(аякка) аяк чалыну (эләгү, уралу, чорналу) — ≈≈ нога́ за́ ногу захо́дит (заплета́ется, зашла́, цепля́ется)
аякка баскан — на нога́х
аякка бастыру — в разн. знач. на́ ноги ста́вить (поста́вить, поднима́ть/подня́ть); взбудора́живать/взбудора́жить, восстана́вливать/восстанови́ть, возрожда́ть/возроди́ть
аякка басып — см. аяк өсте 1)
аякка гер таккан (аскан, бәйләгән) кебек — бу́дто (сло́вно) ги́ри на нога́х (вися́т, привя́занные)
аякка егылып сорау (үтенү, ялыну, ялвару, баш ору) — в но́ги (но́жки) па́дать (упа́сть, пасть, бро́ситься, ки́нуться); к нога́м ( чьим) па́дать; в но́ги кла́няться (поклони́ться) (кому-л.)
аякка нык (таза) — на́ ноги (ногу) кре́пок, ступа́ет кре́пко; но́ги кре́пкие ( у кого)
аякка тагылган (бәйләнгән) таш (гер) кебек — как (бу́дто, сло́вно, то́чно) ги́ри (балла́ст, ка́мень) на нога́х
аякны алыштырып кую (басу, алу) — переступи́ть (перемина́ться) с ноги́ на́ ногу
аякны - ат, кулны канат итеп (итәсең дә) — (брать/взять) но́ги в ру́ки (оха́пку) и...; как на кры́льях
аякны төреп кую (тору) — зара́нее (заблаговре́менно, пора́ньше) пригото́виться (гото́виться, подгото́виться, забо́титься, позабо́титься, шевели́ться/пошевели́ться, предусмотре́ть); быть нагото́ве (настороже́, начеку́)
аяктан егу — в разн. знач. (о ветре, сильном течении, болезни, качке во время шторма, тяжёлой вести и т. п.); с ног вали́ть (свали́ть, повали́ть)
аяктан егылырдай булу; аяктан егылыр хәлгә (чиккә) җитү — см. аяктан калу 2)
- аягыннан тотып селкесәң дә булмыйаяктан таякка калу — но́ги на костыли́ (па́лки) смени́ть; оста́ться с костыля́ми (на костыля́х), лиши́вшись ног
- аягыннан тотып селкесәң дә чыкмый
- аягыннан тотып селкесәң дә бер тиен төшми
- аяк асты
- аяк астына салу
- аяк астына салып таптау
- аяк астында
- аяк астында уралу
- аяк астындагы
- аяк астындагы җир
- аяк астындагы җирлек
- аяк атлаган якка
- аяк атлар хәл булмау
- аяк атлар хәл калмау
- аяк атлар чама булмау
- аяк атлар көч булмау
- аяк атлар рәт булмау
- аяк атлар дәрман булмау
- аяк атлау
- аяк баскан җир яну
- аяк баскан туфрак яну
- аяк басу
- аяк басылу
- аяк җиргә дә тимәү
- аяк идәнгә дә тимәү
- аяк ите ашатып йөрү
- аяк ите ашап йөрү
- аяк ите бетереп йөрү
- аяк өсте
- аяк өстеннән
- аяк өсте йоклый
- аяк өстеннән йоклый
- аяк өсте йоклап йөри
- аяк өстеннән йоклап йөри
- аяк өсте төш күрү
- аяк өсте төш күреп йөрү
- аяк өстеннән төш күрү
- аяк өсли төш күрү
- аяк атламау
- аяк та атламау
- аяк та атлап карамау
- аяк атлыйсы булмау
- аяк атлатмау
- аяк та атлатмау
- аяк атларга бирмәү
- аяк та атларга бирмәү
- аяк басмау
- аяк та басмау
- аяк басып карамау
- аяк та басып карамау
- аяк басасы булмау
- аяк та басасы булмау
- аяк бастырмау
- аяк та бастырмау
- аяк терәп
- аяк тыгу
- аяк чалу
- аяк ялы
- аякка басу
- аякка егылу
- аякны көчкә атлау
- аякны көч-хәл белән атлау
- аякны чак атлау
- аякта көчкә басып
- аяктан егылу
- аяктан калу
- аяктан язу II сущ.; диал.ча́шка, ча́ша; бока́л -
14 базар
сущ.1) база́р, ры́нок: торг, то́ржище || база́рный, ры́ночныйбазарга бару — е́хать (идти́) на база́р
колхоз базары — колхо́зный ры́нок
ат базары — ко́нский ры́нок
2) перен.; разг.а) цена́ на ры́нке; ры́ночная цена́б) возмо́жности прода́жи на ры́нке; спросбазары югары — спрос высо́к
в) перен. авторите́т, прести́ж (в какой-л. области, в каком-л. отношении)3) экон. ры́нок || ры́ночныйбөтендөнья базары — всеми́рный ры́нок
тышкы базар — вне́шний ры́нок
базар мөнәсәбәтләре — ры́ночные отноше́ния
•- базар баганасы
- базар бәясе
- базар бәяләре
- базар кертү
- базар кич
- базар алды
- базар кору
- базар ясау
- базар көне
- базар күчтәнәче
- базар кычкыру
- базар кычкыручы
- базар оегы
- базароны
- базар продукциясе
- базар тору
- базар хакы
- базар халкы
- базар чабу
- базарга чыгару
- базарга чыгу••базар кору — устро́ить каварда́к
базар тоту — име́ть спро́с и ма́рку; быть в цене́
базар тоткан товар — то́вар, по́льзующийся спро́сом и до́брой сла́вой
базар юлы таптау — ча́сто е́здить, ходи́ть на база́р, на ры́нок
базары күтәрелү — повыша́ться - об авторите́те, прести́же ( кого)
базары төшү (базары калмау) — теря́ть прести́ж, и́мидж
- базар бозубазары арзан булса, алучыдан оят кача — погов. (букв. е́сли це́ны на ры́нке дешёвые, покупа́тели теря́ют стыд)
- базар йөрү
- базары калмау
- базар ы төшү
- базары узу
- базарын күтәрү -
15 найтись
сов.1) табылу2) аптырамау, аптырап (югалып) калмау, аптырашта калмауон не нашёлся, что ответить — ул җавап бирә алмыйча аптырап калды
-
16 самообладание
сүз-үзеңне тота алу, югалып калмау, аптырап (каушап) калмау -
17 ал
I сущ.1)а) пере́дняя (лицева́я) сторона́; пере́дняя часть (чего-л.) пе́ред, передо́к ( чего)арбаның алды — передо́к теле́ги
көзгенең алдын да, артын да яхшылап сөртү — хороше́нько протере́ть лицеву́ю и оборо́тную сто́роны зе́ркала
күлмәкнең алды чигешле — пла́тье спе́реди вы́шито; пе́ред пла́тья вы́шит
машинаның алды канауга төшкән — пе́ред (передо́к) маши́ны сошёл (сел) в кана́ву
шкафның алды буялган — шкаф спе́реди покра́шен
б) спе́редибөтен алдыма он буялды — я весь вы́мазался спе́реди муко́й
в) коле́ниалдыңа ал әле баланы — возьми́-ка ребёнка к себе́ на коле́ни
әбисе алдыннан бер дә төшми ул — он не схо́дит с коле́н свое́й ба́бушки
ул гармунын алдына куеп уйнап җибәрде — он взял гармо́нь на коле́ни и заигра́л
г) подо́лкузгалакны алдыма (алга) җыйдым — я набрала́ щавеля́ в подо́л
бинаның алдын бизәү — укра́сить фаса́д зда́ния
3) переводится в своих косв. ф.а) ме́сто, простра́нство, пло́щадь (перед чем, кем, впереди кого, чего)атларның алларына печән салу — дать се́на лошадя́м
барган транспортның алдыннан үтәргә маташма — не пыта́йся пройти́ впереди́ дви́жущегося тра́нспорта
баскыч алларын себереп алу — подмести́ у (вокру́г) крыльца́
витрина алларын якты тоту — содержа́ть витри́ны освещёнными; пе́ред витри́нами всегда́ име́ть свет
театр алды тулы яшьләр — пе́ред теа́тром (напро́тив теа́тра) полно́ молодёжи
үз алдыңдагын гына ал, кеше алдына үрелмә — бери́ то́лько то, что пе́ред тобо́й, не тяни́сь к тому́, что пе́ред други́ми
б) о ме́сте (перед кем, впереди кого) (в ряду, в очереди)чиратта торганда алдына кеше кертү — пусти́ть ( кого) в о́чередь пе́ред собо́й
кил, минем алдыма (алга) бас — станови́сь впереди́ (спе́реди) меня́ (передо мно́й)
4) пе́рвый (пере́дний) ряд (ряды́) (демонстрантов, очереди, автоколонны); голова́, нача́лодемонстрациянең алды еракмы моннан? — далеко́ отсю́да голова́ (пе́рвый ряд) демонстра́ции?
чиратның алды кайда? — где нача́ло о́череди?
5) с.-х. полоса́, поло́ска (на жатве, прополке); заго́н, заго́нка (при вспашке, севе, косьбе, жатве); проко́с ( при косьбе); уча́сток, деля́нкабу минем ал, үзем чабам — э́то мой заго́н, сам скошу́
алларыбызны бетерми кайтмыйбыз — не пойдём домо́й, пока́ не зако́нчим свои́ по́лосы
кеше алын (алдын) бетерешергә булышу — помо́чь зако́нчить полосу́ ( кому)
хәзер яңа алга керәбез — сейча́с зайдём на но́вый уча́сток ( при севе)
6) обычно алды нос (корабля, теплохода, лодки)7) в знач. послелога алдыреволюция алды — кану́н (преддве́рье) револю́ции
сугыш алды еллары — предвое́нные го́ды; го́ды пе́ред войно́й
сайлау алды җыелышлары — предвы́борные собра́ния
б) вре́мя (пора́, пери́од, час) пе́ред ( чем) пред-таң алды — вре́мя пе́ред рассве́том; предрассве́тная пора́
в) в составных геогр. названиях и т. п. при-; пред-Каспий алды түбәнлеге — Прикаспи́йская ни́зменность
Урал алды — Предура́лье
8) в знач. послелога алга, алдына пе́ред, к, намузей алдына җыелу — собра́ться пе́ред музе́ем
көзге алдына килү — подойти́ к зе́ркалу
халык алдына чыгу — вы́йти к лю́дям; выступа́ть пе́ред пу́бликой
трибуна алдына чыгып басу — вы́йти на трибу́ну
9) в знач. послелога алды, алдында пе́ред (кем, чем), при ( ком), на виду́ ( у кого), в прису́тствии ( кого)халык алдында җаваплы булу — быть отве́тственным пе́ред наро́дом
кыенлыклар алдында каушап калмау — не робе́ть пе́ред тру́дностями
шаһитлар алдында әйтү — сказа́ть при свиде́телях (в прису́тствии свиде́телей)
10) в знач. послелога алдан, алдыннана) ра́ньше, до (кого, чего), перед (кем, чем)сез директорга безнең алдыбыздан гына кереп чыгыгыз — вы посети́те дире́ктора непосре́дственно пе́ред на́ми (до нас)
билетны минем алдан гына алды ул — он купи́л биле́т то́лько что пе́редо мной (до меня́)
армиягә китәр алдыннан — пе́ред ухо́дом в а́рмию
ятыр алдыннан йөреп керү — прогуля́ться перед сно́м
кинога сеанс башланыр алдыннан гына килеп керү — прийти́ в кино́ пе́ред са́мым нача́лом сеа́нса
в) пе́ред ( чем) до, накаку́не, в кану́н, пре́жде, в преддве́рии книжн. (чего) (больших событий, великих открытий); подо ( что)юбилей алдыннан — пе́ред юбиле́ем; накану́не (в кану́н) юбиле́я
концерт алдыннан бирелгән телевизион тапшыру — телевизио́нная переда́ча, состоя́вшаяся до конце́рта
даруны йокы алдыннан эчү — пить лека́рство перед сно́м (до сна)
зур фәнни ачышлар алдыннан — в кану́н (преддве́рии) кру́пных нау́чных откры́тий
ял көне алдыннан балыкка бару — под выходно́й день сходи́ть на рыба́лку
•- алдына басу
- алга карау
- алдыңа карау
- алга килеп басу••- алга төшү
- алдыңа төшү II прил.пере́днийсм. тж. алгыал аяк — пере́дняя нога́ (ла́па)
ал сан — пере́дняя часть (ту́ши)
ал тәгәрмәч каян барса, арты да шуннан бара — (посл.) куда́ ка́тят пере́дние колёса, туда́ же и за́дние (т.е. все сле́дуют за веду́щим отве́тственным и т. п.)
- ал арба- ал сан
- ал як III прил.1) ро́зовый, румя́ный, а́лый, я́рко-кра́сный (бантик, шар, цветок розы); румя́ный (полоска заката, осенние листья); мали́новыйал шәфәкъ — мали́новая (а́лая) заря́
ал яулык — а́лый плато́к
ал төс — ро́зовый цвет
2) перен. благоро́дный; высо́кийал кеш — благоро́дный со́боль
ал тәхет — высо́кий трон
3) фольк. волше́бный, чуде́сныйал балдак — чуде́сное кольцо́
ал көзге — волше́бное зе́ркало
ал бишек — волше́бная колыбе́ль ( в которой ребёнок-богатырь спит до возмужания)
4) в знач. сущ.; народно-поэт.; в противопоставлении со словом "гөл" употр. как обозначение радужного, красивого, светлого; обычно индив.ал булмый булмас инде, гөл булмый булмас инде — ( песня) ста́ну я и а́лым цве́том, ста́ну цве́том ро́зовым
алым түгел, гөлем түгел - җаным жәл түгел сиңа — ( песня) всё моё хоро́шее, и жизнь саму́, для тебя́ не жаль
ал да булырбыз әле, гөл дә булырбыз әле — ( песня) бу́дем и хоро́шими, бу́дем и приго́жими
алларын алга манам, гөлләрен гөлгә манам — ( песенный зачин) а́лое кра́шу в а́лое, а ро́зу - в ро́зовое
• -
18 аяк атлар хәл булмау
= аяк атлар хәл калмау; аяк атлар чама булмау; аяк атлар көч булмау; аяк атлар рәт булмау; аяк атлар дәрман булмау1) шага́ть (шагну́ть, ступа́ть/ступи́ть) невмо́чь (невмоготу́, сил нет); ного́й не дви́нуть; но́ги переставля́ть и то не под си́лу2) см. аяктан калу 2) -
19 базар ы төшү
-
20 бурычлы
1. прил.1) име́ющий долг2) обычно в функ. сказ. обя́зан, до́лженмин сезгә бик бурычлымын — я вам о́чень обя́зан
сабыйларны без якларга бурычлыбыз — мы должны́ (обя́заны) защища́ть дете́й
••бурычлы булу — быть в долгу́
бурычлы булып калмау — в долгу́ не оста́ться
2. сущ.бурычлы (кеше) үлмәс, чирле үләр — погов. име́ющий долг не умрёт, больно́й умрёт
должни́кминем блокнотта бурычлылар исемлеге бар — в моём блокно́те есть спи́сок должнико́в
См. также в других словарях:
ИЧЪЫНАЙЫ КАЛМАУ УÆЛÆУЫЛ БАЗЗАЙЫН — Æнæ ныгæдæй баззайын. – Нæ мæлын, нæ... Цалынмæ дын дæ хист бахæрон, уæдмæ нæ мæлын... – Мæн ма бахæр, уый йеддæмæ, ичъынайы калмау уæлæуыл баззай. (Гуыцмæзты М. Удисæг.) Ичъынайы бæрæгбонмæ хæхты æмæ хатт быдыры дæр суазал кæны, уыцы афонмæ цы… … Фразеологический словарь иронского диалекта
элә-танагы булмау — (калмау) 1) Бик тузып, эштән чыгу 2) Һичбер рәте булмау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бирешү — 1. Нин. б. эштә, уенда, бәхәстә җиңелү, өстен чыга алмау. берәр нәрсәдә калышу, ким булу (чагыштырганда әйтелә) бүрегә бирешә торган түгел ул 2. Физик һәм рухи хәлсезләнү, каршы торырга көч калмау 3. күч. Бер береңә сугу, кыйнашу, бәргәләшү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бушау — 1. Өстәге яки эчтәге нәрсәдән арыну 2. Биләүчесе торучысы, йөрүчесе керүчесе калмау (урын, мәйдан һ. б. ш. тур.). Вакантлы, кешесез, буш булып калу (штат, хезмәт урыны тур.) 3. Мәшгуль булудан туктау. күч. Азат, имин булып калу, арыну (уйлардан,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җот- йот — ЙОТЛЫК – Җир кинәт туңу яки кар белән каплану аркасында малларга тибеп ашарга үлән калмау аркасында аларның күпләп кырылуы, ачлыктан маллар үлү 2. диал. Ашауга комсыз кеше җот кешегә кот кунмас … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җотлык — ЙОТЛЫК – Җир кинәт туңу яки кар белән каплану аркасында малларга тибеп ашарга үлән калмау аркасында аларның күпләп кырылуы, ачлыктан маллар үлү 2. диал. Ашауга комсыз кеше җот кешегә кот кунмас … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кот — 1. дини. Тәннән аерылып китә ала дип уйланылган җан; рух. Шайтан кагылмасын, зәхмәт тимәсен дип яки башка максат белән янда йөртү өчен койдырып эшләнгән җан , кот сүрәте кот койдыру 2. Нур, ямь, матурлык 3. Бәхет, уңыш кот куну. КОТ – ЫН АЛУ –… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пшыйк — сөйл. Бернәрсә дә булмау, калмау турында әйтелә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
такать — 1. кит. Көч, куәт 2. Чыдамлык, түземлек. ТӘКАТЬ ИТҮ – Берәр нәрсәгә көч җитү, чыдау. ТӘКАТЬ КИТЕРҮ – Берәр нәрсә эшләргә көч табу. ТӘКАТЬ КИТҮ – Берәр нәрсә эшләргә көч калмау. ТӘКАТЬ КОРУ – Күңелгә ятышсыз берәр эш, сүз яки нәрсә кат кат тәэсир… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәкать — 1. кит. Көч, куәт 2. Чыдамлык, түземлек. ТӘКАТЬ ИТҮ – Берәр нәрсәгә көч җитү, чыдау. ТӘКАТЬ КИТЕРҮ – Берәр нәрсә эшләргә көч табу. ТӘКАТЬ КИТҮ – Берәр нәрсә эшләргә көч калмау. ТӘКАТЬ КОРУ – Күңелгә ятышсыз берәр эш, сүз яки нәрсә кат кат тәэсир… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төгәлү — Бетү, азагына җитү, бер дә калмау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге